Rodzina jętek HEPTAGENIIDAE
 |
Gatunki Heptageniidae tworzą jedną z liczniejszych w Europie rodzin. W kilkunastu rodzajach, opisano ich ponad 50. Jednak tylko owady z rodzajów - Rhithrogena, Heptagenia, Ecdyonurus i Epeorus, odgrywają istotną rolę w żywieniu ryb (w Europie).
Budowa ciała
Nimfa
Mają typowe cechy prądolubnych owadów. Odwłok i tułów są silnie spłaszczone i szerokie. Głowa u większości gatunków przypomina przecięty w połowie dysk. Na jej szczycie osadzone są duże oczy.
Wszystkie odnóża są silnie rozwinięte i podobnie jak tułów spłaszczone.
Po bokach odwłoka, na segmentach 1-7 (lub 1-6), rozmieszczone są płatkowate skrzelotchawki. Zawsze mają owalny, nieraz wydłużony kształt i dodatkowo przy nasadzie kępki naczyń.
Większość rodzajów ma trzy, ogonowe szczecinki (Epeorus - 2). Ich długość zawsze jest większa od tułowia. U większości rodzin ogonki są owłosione.
Długość dojrzałych nimf bez ogona waha się od 5 do 20 mm.
Owady dorosłe
Wszystkie dorosłe postaci wyposażone są w podwójny ogonek.
Ciekawą, lecz niezupełnie precyzyjną w rozpoznawaniu cechą dunów, a zwłaszcza spinnerów (dotyczy do przede wszystkim Rhithrogena i Ecdyonurus) jest coś co Amerykanie określają jako "mottled" - plamkowaniem. Doskonale widać to na przykładzie much z serii March Brown, w założeniu imitujących jętkę z gatunku Rhithrogena germanica. Użyte w nich promienie z sterówki kuropatwy doskonale oddają tą cechę pierwowzoru.
Ruch i zachowania
Nimfy Heptageniidae poruszają się bardzo szybko, głównie chodząc. Rozwinięte pazurki i silne odnóża sprawiają, że oderwanie ich od powierzchni kończy się najczęściej uszkodzeniem delikatnego ciała.
Niektóre gatunki również doskonale pływają. Wykorzystują do tego nie tylko odwłok i ogonek, ale również przednie odnóża. Technika ta przypomina trochę styl, zwany pieskiem.
Wyloty Heptageniidae mają miejsce od wiosny do jesieni, z tym, że najważniejsze dla odżywianie ryb gatunki z rodzaju Rhithrogena przeobrażają się już wczesną wiosną, a Ecdyonurus wiosną i wczesnym latem.
Jeśli chodzi o godowe zwyczaje mamy tu wyjątkowy przykład różnorodności. Przeobrażenie rzadko odbywa się na powierzchni wody. Zdecydowana większość gatunków przeobraża się na przedmiotach, często pod powierzchnią wody.
Rójki potrafią rozciągać się na cały dzień, choć w porze letniej często związane są z popołudniową lub wieczorową porą. Duże chmary samców wyglądają w locie dość statycznie. Można je spotkać, tak nad wodą, jak i głęboko nad lądem.
Składanie jaj odbywa się również na wiele sposobów. Niektóre gatunki Rhithrogena, zrzucają całe pakiety w locie. Równie częste jest zanurzanie w trakcie lotu końcówki odwłoka (niektóre Ecdyonurus i Heptagenia). Są również gatunki, które składają jaja na zanurzonych przedmiotach.
Środowisko życia
Heptageniidae to jak wspomnieliśmy jętki prądolubne. Dla większości (Rhithrogena, Ecdyonurus i Epeorus) naturalnym podłożem są kamienie i żwir. Niektóre (Heptagenia) doskonale radzą sobie na podłożu roślinnym, znosząc przy tym nawet spore zanieczyszczenia.
Wnioski wędkarskie
- Niewątpliwie dużą role w odżywianiu ryb maja nimfy. Z wędkarskiego punktu widzenia ważne jest, że larwy wielu gatunków mają słabą skłonność do dryftu. Dotyczy to szczególnie czasu przed przeobrażeniem. Przypomnijmy - większość interesujących ryby nimf, przeobraża się przy brzegach i opuszcza wodę po kamieniach lub innych przeszkodach. Niemniej nimfy zjadane są przez cały rok, zwłaszcza wczesną wiosną i późną jesienią (okresy szybkiego wzrostu). Nawet gatunki, których postaci dorosłe zazwyczaj ignorowane są przez ryby (np. Heptagenia sulphurea - Yellow May Dun) jeszcze w postaci nimfy kuszą zarówno pstrągi i lipienie.
- Można pominąć emerging nimfy z powodów, o których już wspomnieliśmy.
- Duny, które dość szybko, w strefie brzegowej opuszczają wodę również nie odgrywają dużej roli. Są jednak gatunki, które przeobrażają się na powierzchni i wtedy warto poświęcić im uwagę. Zwłaszcza wiosną i wczesnym latem, kiedy rójki potrafią być bardzo obfite i krótkotrwałe.
- W momentach niespodziewanych i obfitych rójek zdecydowaną uwagę należy poświęcić spinnerom, zwłaszcza powracającym nad wodę, gotowym do zrzucenia jaj samicom. Akt zrzucenia jaj u większości gatunków sprowadza się do jedno, lub kilkokrotnego dotknięcia odwłokiem wody. Przy dużej ilości owadów, niski lot samic, w końcu ich opadnięcie na wodę, bywa bardzo prowokującym dla ryb momentem.
Łowienie na imitacje Heptageniidae to dziedzictwo wspaniałej, angielskiej tradycji. Niestety pogarszający się stan naszych rzek nie wróży nic dobrego tym wrażliwym na zanieczyszczenia wspaniałym owadom. I wielka szkoda, bo według wielu klasyczne March Brown to najpiękniejsze z much.
Tags: wędkarstwo muchowe