Afera o czebaczka
Afera o czebaczka!!!
Czebaczek amurski (łac.: Pseudorasbora parva) to drobna ryba karpiowata której obszar właściwego występowania obejmuje rejon wschodniej Azji: dorzecze Amuru, Jangcy, Huang-ho, niektóre wyspy japońskie, zachodnią i południową część półwyspu koreańskiego oraz Tajwan. Ryba ta ma ciało wydłużone, z boków lekko ścieśnione. Głowa niewielka, lekko spłaszczona w przedniej części. Pysk wyraźnie górny. Płetwy grzbietowa i odbytowa krótkie, płetwa ogonowa duża i głęboko wcięta, a oba płaty mają zbliżone rozmiary.
Łuski są stosunkowo duże a ubarwienie obu płci jest podobne: grzbiet jest szary, boki i brzuch są jasne żółtawozielone lub srebrzyste. U młodych osobników wzdłuż boków ciała widoczny jest ciemny pas, który z wiekiem zanika. W okresie tarła u samców pojawia się na głowie wysypka tarłowa. Do tarła przystępuje po skończeniu pierwszego roku życia gdy woda osiągnie temperaturę 15-19°C (kwiecień-czerwiec). Płodność waha się od kilkuset do kilku tysięcy ziaren ikry w sezonie. Jaja są elipsoidalne (śr. około 2,0-2,5 mm), lepkie, o żółtawym zabarwieniu. Ikra składana jest na roślinach, piasku, kamieniach, muszlach mięczaków i innych rodzajach substratu. Tarło jest porcyjne i ma miejsce w strefie przybrzeżnej. Przed tarłem samiec dokładnie oczyszcza podłoże, na którym złożona będzie ikra. W czasie jednego aktu samica składa do kilkudziesięciu ziaren ikry. Jeden samiec może odbywać tarło z kilkoma kolejnymi samicami. Do momentu wylęgnięcia się larw samiec strzeże ikry i agresywnie odgania często większe od niego ryby. Narybek czebaczka odżywiają się fito- i zooplanktonem a starsze osobniki są bentofagami, a najczęściej zjadają larwy owadów, oraz niektóre skorupiaki. W naturze gatunek ten osiąga maksymalną długość do 11-15 cm, ciężar ciała do ok. 19 g i dożywa wieku 3-4 lat. Na obszarze swojego naturalnego występowania, jak i na terenach, na które został introdukowany, zasiedla głównie płytkie jeziora, starorzecza, stawy karpiowe, kanały irygacyjne, rowy oraz wolno płynące odcinki nizinnych rzek. Preferuje partie akwenów mocno porośnięte roślinnością zanurzoną i wynurzoną ale toleruje również cieki silnie przekształcone przez człowieka.
Na kontynent europejski gatunek został zawleczony w materiale zarybieniowym gatunków roślinożernych, jak amur i tołpygi. Po raz pierwszy został stwierdzony w 1961 r. w Rumunii i Albanii. W ciągu kolejnych lat rozprzestrzenił się na obszar prawie całej Europy, północnej Afryki, Bliskiego Wschodu, środkowej Azji (Kazachstan, Uzbekistan) głównie wraz z materiałem zarybieniowym innych gatunków ryb. Tylko w kilku przypadkach został wprowadzony celowo. W Polsce odnotowany po raz pierwszy w 1990 r. w PGRyb. w dolinie Baryczy. Odłowiono wtedy ryby reprezentujące 3 roczniki więc prawdopodobnie został tam przypadkowo zawleczony już pod koniec lat 80. z materiałem zarybieniowym karpia i ryb roślinożernych sprowadzanym z Węgier lub Czech. Następnie gatunek ten odnotowany został w sąsiednim gospodarstwie rybackim - Rudzie Sułowskiej, jak również w samej Baryczy i jej dopływach. Uważa się że z gospodarstw rybackich Doliny Baryczy czebaczek amurski został rozwieziony z materiałem zarybieniowym innych gatunków ryb, na prawie cały obszar Polski.
Do końca lat 90. odnotowany był w innych regionach Dolnego Śląska, w Wielkopolsce, Małopolsce, Mazowszu. Obecnie gatunek ten w Polsce jest już szeroko rozprzestrzeniony, głównie w środkowych i nizinnych regionach, gdzie zasiedla stawy hodowalne, drobne zbiorniki, jeziora oraz rzeki - w tym również małe cieki i rowy melioracyjne. W ostatnim okresie gatunek ten został stwierdzony w Puszczy Kozienickiej, Wyżynie Łódzkiej, Podlasiu, w dopływach Prosny. Często na dotychczas odnotowanych obszarach występowania, szczególnie w stawach karpiowych, gatunek ten jest już bardzo liczny i może zdominować też zespoły ryb w rzekach.
Gatunek ten z racji bardzo szybkiego rozprzestrzeniania się, negatywnego oddziaływania na rodzime hydrobionty i przenoszenia infekcyjnych chorób, jest uznawany za najbardziej inwazyjny gatunek ryby w Europie. W zbiornikach naturalnych jak i w stawach, zwłaszcza podczas masowego występowania, konkuruje o pokarm z rodzimymi gatunkami ryb. Zjada tam większe gatunki skorupiaków planktonowych, co powoduje zwiększenie ilości fitoplanktonu, a w efekcie prowadzi to do wzrostu eutrofizacji tych akwenów. W niektórych wodach otwartych południowej Europy czebaczek amurski prawdopodobnie przyczynił się do zmniejszenia liczebności, a nawet zaniku niektórych autochtonicznych gatunków ryb z rodziny karpiowatych jak wzdręga, karaś pospolity, różanka, kiełb, słonecznica, głównie poprzez wyjadanie ich ikry i młodocianych stadiów ryb oraz konkurencję o pokarm. Szybką ekspansję gatunek ten zawdzięcza również niewielkim rozmiarom ciała, trybowi życia, szerokiemu spektrum pokarmowemu i tolerancji środowiskowej, zdolności rozrodu na różnych substratach, porcyjnemu tarłu oraz opiece nad złożoną ikrą. Jednak głównym czynnikiem rozprzestrzeniania jest działalność człowieka, polegająca na zarybianiu wód otwartych oraz akwenów poddawanych intensywnej gospodarce rybackiej. Szczególnie stosowanie najmłodszych asortymentów zarybieniowych karpia i innych ryb stawowych powoduje często wprowadzenia również domieszki czebaczka amurskiego. W zasiedlaniu nowych akwenów pomagają również wędkarze, bowiem często stosowany jest on jako "żywiec" przy połowie ryb drapieżnych.
Więcej na temat czebaczka amurskiego znajdziecie tu:
http://projekty.gdos.gov.pl/igo-pseudorasbora-parva
https://www.iop.krakow.pl/gatunkiobce/default9a91.html?nazwa=opis&id=97&je=pl